Bina Otomasyonları

Bina otomasyonları (BMS) adı altında ifade ettiğimiz sistemler son yıllarda belli potansiyele sahip binalarda; alışveriş merkezlerinde, iş merkezlerinde gerek maliyet gerek de işletme kolaylığı açısından kullanıcılara önemli avantajlar sağlamakla birlikte, binalarda sürekli tekrarlanan işlemler kendiliğinden yapılmasını gerçekleştiren, oluşabilecek arızaların ve tehlikelerin önceden tespit edilerek gerekli önlemlerin alınmasına yardımcı olan sistemlerdir.

Bu yazımızda konuyu ele alıp yakından bakmaya çalışacağız. Bazı sorular soracağız ve konuyu daha anlaşılır bir formata çekeceğiz. Bina otomasyonlarında dünya standardı olarak kabul edilen EIB/KNX Instabus trendleri ile birlikte uygulamalarına göz atacağız.

İlk sorumuzu soralım;

BİNA OTOMASYONU NEDİR?

Uluslararası dilde Building Management Systems(BMS) olarak söylenmektedir. İçerik olarak; Bina içerisinde kullanılan farklı sistemlerin birbirleri ile entegre edilerek çalıştırılabilmesidir. Farklı sistemleri soğutma grupları, ısıtma kazanları, pompa grupları, soğutma kuleleri, FCU (Fan Coil Unit), VAV (Variable Air Volume) gibi mekanik cihazlarla birlikte, aydınlatma, motorlu perde-panjur, audio-video, CCTV, yangın algılama, güvenlik, interkom, access giriş-çıkış sistemlerinin otomatik kontrollerini merkezi kontrolünü ve izlenmesini sağlayan sistemlere verilen addır.

EIB/KNX Instabus ise bina aydınlatması, perde panjur, ısıtma soğutma ve diğer aplikasyonları doğrudan kontrol eden, farklı sistemlerle haberleşmeye açık ve esnek akıllı bina otomasyonlarının uluslararası standardının ismidir. Ticari ve ofis binalarında, fabrikalarda ve kişisel yaşam alanlarında yüksek güvenlikli, ekonomi, verim, kolaylık ve esneklik sağlar.

BİNA OTOMASYONLARININ AMACI?

Bina otomasyon sistemi uygulanan bir binada, sistemde kullanılan cihazlarla ilgili izleme, işletme ve yönetimin merkezleştirilmesiyle beraber daha konforlu ve daha güvenli bir ortam ile birlikte daha az iş gücü ve daha az enerji tüketimini sağlamak mümkündür.

Binada ihtiyaç duyulan enerjilere en hızlı ve efektif şekilde karşılanır. Uyarı ve arızalardan anında haberdar olunması bakım ve onarımı çabuklaştırır.

Bina otomasyon sistemleri sayesinde daha hassas ve zamanında kontrol ile enerji harcamaları kontrol altına alınmaktadır.

Bina otomasyonlarının üç ana sacayağı bulunmaktadır; tasarruf, konfor ve güvenlik...

Bunlar arasında bina otomasyonlarında en önemli kalem olan tasarruf konusunu ele alalım;

BİNALARDA ENERJİ TASARRUFU NASIL YAPILIR?

Otomasyon projelendirmeleri sayesinde, konforu arttıran, güvenliği sağlayan ve enerji maliyetlerini önemli ölçüde düşüren binalar, ‘akıllı bina’ olarak kabul edilmektedir. Standart bir yaşam alanında giderlerin %45’ini ısıtma ve soğutma, %30’unu ise aydınlatma oluşturmaktadır. Yaşam alanlarının ısıtılması, soğutulması, havalandırılması ve aydınlatılması ile elde edilen konforun ve güvenliğin sağlanması için yüksek maliyetler gerekmektedir. İşyerleri ve konutlarda verimliliğin ve çağdaş yaşam alanlarının oluşturulması için ciddi harcamalar yapılmaktadır.

Bina otomasyonuyla evlerin ısıtma, soğutma, aydınlatma vb. gibi fonksiyonların en optimum şekilde kullanılmasıyla genel olarak %27 oranında enerji tasarrufu sağlanır. İhtiyaca uygun ısıtma soğutma iklimlendirmeleri yapılarak ısı enerjisinden tasarruf edilir. Yine aydınlatma otomasyonu ile birlikte gerekli ışık miktarları fizibilite edilerek hazırlanan projelendirmeler sayesinde gereksiz ışık harcamaları engellenip beraberinde doğal ışık kaynakları kullanılacak şekilde senarize edildiğinde harcamalar minimize edilmiş olur.

Kısacası iyi fizibilite edilmiş bir BMS projesinde sistem sağladığı iş gücü ve enerji tasarrufuyla ortalama 5-8 yıl içerisinde kuruluş maliyetini çıkartabilmektedir.

EIB/KNX-INSTABUS İLE ISITMA SOĞUTMA OTOMASYONLARI

Ortamın sıcaklık ve bağıl nem oranı bilgileri ile klima santralinin bazı bölümlerine ve ortamın içinde yerleştirilmiş olan sensörler sayesinde ısıtma ya da soğutma işlemleri yapılmaktadır. Sensörlerden okunan bilgiler genellikle saha üzerinde veya tesisat dairelerine monte edilmiş olan kontrol mekanizmalarına gelerek işlevleri sürekli otomatik olarak kontrol etmesini sağlar. Bu kontrol panellerin kendi mikro işleyicileri olduğu için bağımsız birer bilgisayar işlevi görürler.

Bina otomasyon sistemi, akıllı bir bina için sıcaklık, nem, basınç, cihaz konumlarını, vb. bilgileri ilgili disiplinlerin sık sık kontrolüne gerek kalmadan software ve hardware olarak bilgilendirir.

BERKER INSTABUS İLE KONTROL

Berker instabus ile projelerde kullanılan mevcut tüm sistemler bir merkezden kontrol edilebilir. Berker’in zengin ürün gamından, oluşturulan konsepte uygun tasarımdaki EIB push butonu seçmek tüm fonksiyonları karşılama adına yeterli olacaktır.

BERKER INSTABUS İLE FAN COIL SİSTEMLERİNİN KONTROLÜ

Berker instabus sistemiyle fan coil sistemlerini kontrol etmek için Fan Coil Actuator cihazı kullanılmaktadır. İki borulu sistemler için ısıtma ya da soğutma vanası(mevsime göre) kontrolü üç kademe fan hızı kontrolü olarak 2 adet fancoili kontrol edebilmektedir. Dört borulu sistemlerde ise ısıtma vanası, soğutma vanası ve altı kademe fan hızı kontrolü yapabilmektedir. Termostatlı bir push butondan veya EIB termostattan gelen sıcaklık bilgilerine bağlı otomasyon panosuna yerleştirilen fan coil actuator iklimlendirme kontrolünü yapmış olur.

VRF-V SİSTEMLERİ

Son yıllarda giderek yaygınlaşan VRV (Variable Refrigerant Volume) Sistemleri ya da VRF (Variable Refrigerant Flow) Değişken Soğutucu Akışkan (Gaz) Debili Sistemler olarak adlandırılırlar. Üretici firmalara göre VRV, VRF gibi değişik isimlerle anılırlar. Bunun sebebi alınan isim hakkı patentleridir.

Split klimalar gibi bu sistemlerde de iç üniteler ve dış üniteler mevcuttur. Ama farklı olarak iç-dış ünite mesafesi çok daha yüksektir ve istenildiği kadar bölge oluşturulabilir. Split ünitelere göre de ciddi oranda enerji tasarrufu sağlamaktadırlar.

BERKER INSTABUS İLE VRF-V SİSTEMLERİNİN KONTROLÜ

VRF-V üretici firmalar cihazlarını diğer sistemlerle haberleştirebilmek için çeşitli gateway’ler üretilmektedir ve bu cihazlar Instabus gateway’i olan sistemlerle haberleşebilmektedir. Instabus gateway’i olmayan sistemler için de hangi sistemi destekleyen (LON, BACNet, ModBus vs.) gateway’leri var ise onunla haberleşebilen 3rd parti bir gateway aracılığıyla sistemlerin kontrolleri yapılabilmektedir.

EIB/KNX İLE AYDINLATMA OTOMASYONLARI VE ENERJİ TASARRUFU

Aydınlatma otomasyonunu kısaca tüm aydınlatma noktalarının gerek manuel ve gerekse otomatik olarak açma/kapama kontrolünün sağlanması şeklinde özetleyebiliriz. Ayrıca sensörler ile ışık şiddeti ölçülerek, aydınlık seviyeleri istenen değerlerde tutulabilmektedir. Bu sayede istenilen ışık şiddeti seviyesi sağlanırken, enerji tüketiminden de tasarruf edilmesi sağlanmaktadır. Otomasyon sisteminde zaman programları sayesinde günün farklı saatlerinde, farklı seviyelerde aydınlatma noktalarının açma/kapama kumandalarının otomatik olarak yapılması sağlanmaktadır. Dimmer üniteleri kullanılarak değişik tiplerde aydınlatma otomasyonu sistemleri kurularak ihtiyaç duyulan ışık şiddetine bağlı bir enerji tüketimi söz konusudur.

BİNA OTOMASYONLARINA ERİŞİM, İZLEME VE KONTROL

Bina otomasyonlarında yapılan sistemlerin izlenilmesi ve istenildiğinde kontrol edilmesi temel ihtiyaçlar arasına girmektedir.

Sadece kontrol değil görsel olarak izleyip yönetmek son zamanlarda çok yükselen bir trend. Bu konuda özellikle çok uzaklardan web üzerinde izlenildiğinde gerek servis açısından gerek kullanım kolaylığı açısından son derece önem kazanmaktadır.

Berker IP-Control ile birlikte binalar da install edilen ısıtma-soğutma cihazlarına müdahale, ışık, jaluzi ve diğer teknik bileşenler internet ya da ağ bağlantısı yoluyla mesafe kavramını kaldırmaktadır. Bu IP bağlantısı özellikle yüklenicilere yepyeni olanaklar sunuyor. Proje ile bağlantı kurup programlama ve bakım işleri uzaktan yapılmaktadır.

Otomasyonların geleceği konusunda söylenecek en efektif cevap IP üzerinden insanların hizmetlerine sunulmasıdır, diyebilirim.